Tempura

 Trong vũ trụ ẩm thực đa dạng của Nhật Bản, tempura nổi bật như một tác phẩm nghệ thuật đầy màu sắc và hương vị. Với lớp vỏ giòn và nguyên liệu tươi ngon, tempura đã chinh phục trái tim của người yêu ẩm thực trên khắp thế giới. Tuy nhiên, món ăn này ẩn chứa nhiều bí mật, lịch sử và khoa học đằng sau sự giòn và ngon của nó.

Chào mừng bạn đến với cuộc hành trình khám phá về tempura trong bài viết này! Chúng ta sẽ đưa bạn vào một cuộc phiêu lưu với những nội dung đa dạng, từ lịch sử và nguồn gốc của tempura đến cách làm tempura tại nhà và những biến thể thú vị. Hãy cùng nhau đi sâu vào thế giới đầy kỳ diệu của nghệ thuật tempura và khám phá những điều thú vị đằng sau món ăn này cùng mình nhé.

Lịch Sử và Xuất Thân của Tempura

Tempura là một món ăn Nhật Bản phổ biến và ngon miệng, nhưng nó có một lịch sử và nguồn gốc đầy thú vị. Dưới đây là một cái nhìn chi tiết về lịch sử và xuất thân của tempura:

Nguồn Gốc

Nguồn gốc của tempura không hoàn toàn rõ ràng, nhưng nó được cho là có nguồn gốc từ các kỹ thuật nấu ăn của các nhà hàng Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha trong thế kỷ 16 khi họ đến Nhật Bản thông qua việc giao lưu văn hóa và thương mại với các thương nhân Nhật Bản. Từ “tempero,” một từ tiếng Bồ Đào Nha có nghĩa là gia vị, tempura đã phát triển dựa trên cách làm chiên giòn các loại thực phẩm bằng bột chiên.

Phát Triển Qua Thời Kỳ Lịch Sử

Thời kỳ Muromachi (1336-1573): Tempura xuất hiện trong tài liệu văn hóa Nhật Bản vào thời kỳ Muromachi. Trong cuốn “Senmi Ryōri Hōshō,” một cuốn sách nấu ăn từ thế kỷ 16, có một mô tả đầu tiên về cách làm tempura.

Thời kỳ Edo (1603-1868): Thời kỳ Edo đã thúc đẩy sự phát triển của tempura thành một món ăn phổ biến trong xã hội. Người ta thường sử dụng tôm, cá, rau cải, và các loại thực phẩm khác để làm tempura. Tempura thường được phục vụ tại các quán ăn và giao hàng trên các con đường thương mại.

Thời kỳ Meiji (1868-1912): Thời kỳ Meiji chứng kiến sự phát triển và phổ cập hóa của tempura. Tempura trở thành một món ăn phổ biến trên bàn ăn gia đình và trong các nhà hàng trên khắp Nhật Bản.

Xuất Hiện Hiện Đại

Ngày nay, tempura đã phát triển thành nhiều biến thể khác nhau và được phục vụ trong nhiều nguyên liệu và cách làm khác nhau. Món ăn này vẫn là một phần quan trọng của ẩm thực Nhật Bản và được đánh giá cao về hương vị độc đáo và cách chế biến tinh tế. Tempura thường được kèm theo mắm tương và được thưởng thức trong các nhà hàng tempura chuyên nghiệp cũng như trong các bếp gia đình.

Nguyên Liệu và Cách Làm Tempura

Tempura là một món ăn Nhật Bản độc đáo với lớp vỏ giòn và hương vị đậm đà. Dưới đây là cách làm tempura bằng cách giới thiệu các nguyên liệu chính và quy trình làm tempura:

Nguyên Liệu Chính

Tôm (Ebi): Tôm là một trong những nguyên liệu phổ biến nhất cho tempura. Tôm cỡ lớn thường được sử dụng, và chúng thường được tạo các cắt sâu trên lưng để giữ cho tôm thẳng khi chiên.

Cá (Sakana): Cá cỡ nhỏ hoặc miếng cá hấp dẫn được sử dụng để làm tempura. Loại cá thường thấy là cá hồi (salmon) hoặc cá tươi (whitefish).

Rau Cải (Yasai): Rau cải như bông cải xanh, bông cải tím, hoặc bí ngòi thường được sử dụng cho phần rau của tempura. Rau cải nên được rửa sạch và ráo nước trước khi chiên.

Hành Tây (Tamanegi): Hành tây là một thành phần quan trọng để tạo ra lớp vỏ giòn và hương vị đặc biệt của tempura. Hành tây thường được cắt thành từng lát mỏng và tách ra thành các lớp.

Cách Làm Tempura

Chuẩn Bị Bột Tempura: Bột tempura thường được làm từ bột mỳ, tinh bột sắn, trứng và nước lạnh. Bạn có thể mua sẵn bột tempura tại cửa hàng thực phẩm Nhật Bản hoặc tự làm từ các thành phần này. Bột tempura phải được khuấy nhẹ để tránh việc quá trộn, tạo ra lớp vỏ giòn.

Chuẩn Bị Dầu Chiên: Dầu thường được sử dụng cho tempura là dầu thực phẩm như dầu hạt cải hoặc dầu đậu nành. Dầu cần được đun nóng đến nhiệt độ khoảng 170-180 độ C (340-360 độ F).

Chuẩn Bị Nguyên Liệu: Tôm, cá và rau cải cần được rửa sạch và ráo nước. Nếu bạn sử dụng tôm, hãy tạo các cắt sâu trên lưng tôm để tránh tôm bị uốn cong khi chiên.

Chiên Tempura: Khi dầu đạt nhiệt độ, bạn lấy từng món nguyên liệu, nhúng vào bột tempura và sau đó đặt nhẹ vào dầu. Khi chiên, đảm bảo rằng món ăn không tiếp xúc với nhau để tránh dính lại. Chiên cho đến khi màu vàng sáng và lớp vỏ giòn, mất khoảng 2-3 phút.

Ráp Tempura: Tempura sau khi chiên nên được đặt lên một tấm giấy thấm dầu để loại bỏ dầu thừa.

Thưởng Thức: Tempura thường được thưởng thức nhanh chóng sau khi nấu, khi lớp vỏ còn giòn. Nó thường được kèm theo mắm tương và gia vị, và thưởng thức ngay khi nó còn nóng.

Phong Cách ẩm thực Nhật Bản và Tempura

Tempura không chỉ là một món ăn phổ biến, mà còn có một vị trí đặc biệt trong nền ẩm thực Nhật Bản. Dưới đây là cách tempura thích hợp được thưởng thức trong nền ẩm thực Nhật Bản và một số quán ăn nổi tiếng chuyên phục vụ tempura:

Cách Thưởng Thức Tempura

1. Kèm theo Mắm Tương và Gia Vị: Trong ẩm thực Nhật Bản, tempura thường được kèm theo mắm tương đặc biệt gọi là “tentsuyu.” Tentsuyu là một hỗn hợp của dashi (nước dùng từ cá và tảo kombu), mirin (rượu gạo ngọt), và shoyu (nước tương). Người thưởng thức tempura thường nhúng món ăn vào tentsuyu trước khi ăn để thêm hương vị và độ ngon.
2. Sử Dụng Gia Vị: Tempura thường được ăn kèm với gia vị như muối tỏi hoặc muối wasabi để tăng cường hương vị. Bạn có thể rắc gia vị theo khẩu vị cá nhân.
3. Sự Tươi Mới: Tempura được thưởng thức tốt nhất khi còn nóng và lớp vỏ vẫn giòn. Người Nhật thường coi việc thưởng thức tempura là một trải nghiệm tương tự như khi đang thưởng thức sashimi tươi ngon.

Nhà Hàng và Quán Ăn Nổi Tiếng Phục Vụ Tempura

1. Tempura Kondo (てんぷら近藤) – Tokyo: Tempura Kondo được coi là một trong những quán tempura tốt nhất tại Tokyo. Họ chuyên phục vụ tempura với các nguyên liệu tươi ngon và kỹ thuật cao cấp. Quán này có thể đặt chỗ trước.
2. Tempura Tsunahachi (天ぷらつな八) – Tokyo: Tempura Tsunahachi có hơn 90 năm lịch sử và đã được truyền đời qua các thế hệ. Quán này nổi tiếng với tempura ngon và không gian truyền thống.
3. Tempura Matsu (天ぷら まつ) – Kyoto: Tại Kyoto, Tempura Matsu là một địa điểm phải thử. Quán này phục vụ tempura với nguyên liệu từ vùng Kyoto và tạo ra trải nghiệm ẩm thực độc đáo.
4. Tempura Tendon Tenya (天丼てんや) – Toàn quốc: Nếu bạn muốn thưởng thức tempura tại một chuỗi nhà hàng, Tempura Tendon Tenya là một lựa chọn phổ biến. Họ phục vụ tempura với giá cả phải chăng và có nhiều cơ sở trên toàn Nhật Bản.

Biến Thể Tempura và Sự Kết Hợp Khác Nhau

Tempura không chỉ giới hạn trong việc sử dụng tôm, cá và rau cải. Nó đã phát triển thành nhiều biến thể khác nhau và thường được kết hợp với các món ăn khác trong suất ăn Nhật Bản. Dưới đây là một số biến thể tempura và cách tempura thường được kết hợp với các món ăn khác:

1. Tempura ốc (Kakiage)

Tempura ốc, hay Kakiage, là một biến thể của tempura nơi các ốc (như mực, bào ngư, hoặc tôm) được kết hợp với các loại rau cải và gia vị sau đó được chảo chiên để tạo ra một tấm bánh mỏng và giòn. Kakiage thường được cắt thành từng miếng nhỏ và thưởng thức kèm với mắm tương.

2. Tempura Khoai Tây (Satsumaimo Tempura)

Tempura khoai tây là một biến thể phổ biến khác của tempura. Khoai tây cắt thành lát mỏng và sau đó được bao phủ bởi bột tempura trước khi chiên. Kết quả là một lớp vỏ giòn bên ngoài và khoai tây mềm bên trong. Khoai tây tempura thường được thưởng thức với gia vị như muối tỏi hoặc cayenne.

3. Tempura Nộm (Nanohana Tempura)

Tempura nộm được làm từ bông cải (nanohana) hoặc các loại hoa và lá non khác. Những bông cải non tươi ngon được bọc trong bột tempura và chiên để tạo ra một lớp vỏ giòn và hương vị độc đáo. Tempura nộm thường được thưởng thức kèm với mắm tương hoặc tentsuyu.

4. Kết Hợp Với Món Ăn Khác

Tempura thường được kết hợp với nhiều món ăn khác trong suất ăn Nhật Bản. Dưới đây là một số ví dụ:

• Tempura Soba: Tempura thường được đặt lên soba (mì bún Nhật Bản) hoặc udon (mì bún dày) để tạo thành món tempura soba hoặc tempura udon. Món ăn này thường được kết hợp với tentsuyu (nước dùng tempura) để làm món soup mì độc đáo.

• Tempura Donburi (Tendon): Tempura cũng thường được đặt lên donburi (tô gạo) cùng với mắm tương và được gọi là tendon. Tendon là một món ăn phổ biến và ngon miệng.

• Tempura Sushi (Tempura Sushi): Có thể bạn đã nghe về tempura sushi, nơi tempura (thường là tôm) được đặt lên sushi để tạo thêm hương vị và độ giòn.

Tempura trên Toàn Cầu

Tempura là một món ăn Nhật Bản truyền thống, nhưng nó đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới và được tạo lại và tùy chỉnh để phù hợp với văn hóa và khẩu vị địa phương. Dưới đây là một thảo luận về sự phổ biến toàn cầu của tempura và cách nó đã trải qua sự biến đổi:

Sự Phổ Biến Toàn Cầu

Tempura đã được giới thiệu ra ngoài Nhật Bản và trở thành một phần quan trọng của ẩm thực thế giới. Sự phổ biến của tempura có thể được giải thích bằng một số lý do:

1. Hương Vị Độc Đáo: Lớp vỏ giòn và hương vị tươi ngon của tempura làm cho nó trở nên phù hợp với nhiều khẩu vị và văn hóa khác nhau. Hương vị này thường được đánh giá cao trên toàn thế giới.
2. Dễ Dàng Tùy Chỉnh: Tempura dễ dàng để tùy chỉnh với các nguyên liệu và gia vị khác nhau. Điều này có nghĩa là nó có thể thích hợp với các món ăn và khẩu vị địa phương.
3. Phong Cách Ăn Uống Nhanh Chóng: Tempura thường được chiên nhanh và phục vụ nhanh chóng, làm cho nó trở thành một lựa chọn phù hợp cho các nhà hàng nhanh ăn và dịp ăn mặc không chính thống.

Biến Thể Địa Phương

1. Tempura Trong Ẩm Thực Á Đông: Nhiều nước Á Đông như Hàn Quốc và Trung Quốc có phiên bản riêng của tempura, thường gọi là “twigim” ở Hàn Quốc và “tian” ở Trung Quốc. Những biến thể này sử dụng nguyên liệu và gia vị địa phương.
2. Tempura Trong Ẩm Thực Tây: Tempura cũng đã được tạo lại trong ẩm thực Tây, đặc biệt ở các nhà hàng Nhật Bản trên toàn thế giới. Các nguyên liệu Tây, như cơm và rau cải, thường được sử dụng để làm tempura.
3. Tempura Món Ăn Nhanh Chóng: Trong một số quốc gia, tempura đã trở thành một món ăn nhanh chóng và tiện lợi. Ví dụ, tempura có thể được đặt trong bánh mì sandwich hoặc bát mì.

Tempura Khoa Học và Nghệ Thuật

Tempura không chỉ là món ăn ngon mà còn là một tác phẩm nghệ thuật về cả khoa học và thẩm mỹ. Dưới đây là sự kết hợp của khoa học và nghệ thuật trong món tempura:

Khoa Học của Lớp Vỏ Giòn

1. Tạo Lớp Vỏ Giòn: Lớp vỏ giòn của tempura được tạo ra thông qua sự tương tác phức tạp giữa bột tempura và dầu nóng. Khi tempura được nhúng vào dầu, nước trong bột sẽ biến thành hơi và bay hơi, tạo ra lớp bọt khí trong bột. Điều này làm cho bột phình lên và trở nên giòn. Lớp vỏ giòn cũng bắt đầu nâu đi và trở thành màu vàng đẹp mắt.
2. Nhiệt Độ Đúng: Nhiệt độ của dầu rất quan trọng. Nếu nhiệt độ quá cao, tempura có thể cháy nhanh và trở nên quá giòn. Nếu nhiệt độ quá thấp, tempura sẽ hấp dẫn quá nhiều dầu, làm mất độ giòn.

Nghệ Thuật Sắp Xếp và Màu Sắc

1. Sắp Xếp Nguyên Liệu: Sự sắp xếp cẩn thận của nguyên liệu trước khi làm tempura là một phần quan trọng của nghệ thuật tempura. Nghệ sĩ tempura cần xem xét kích thước, hình dạng và màu sắc của từng món nguyên liệu để tạo ra một bữa ăn hấp dẫn mắt. Sự sắp xếp này có thể tạo ra các biến thể tempura độc đáo như tempura moriawase (kết hợp nhiều loại nguyên liệu) hoặc tempura fukinoto (các loại lá non).
2. Màu Sắc: Màu sắc của tempura cũng quan trọng. Lớp vỏ màu vàng tươi cùng với màu xanh của rau cải hoặc màu hồng của tôm tạo nên một hình ảnh hấp dẫn mắt. Nghệ sĩ tempura thường sử dụng màu sắc để tạo ra sự hài hòa và cân bằng trong bữa ăn.
3. Sự Kỹ Thuật: Sự kỹ thuật trong việc nhúng và chiên tempura cũng là một phần quan trọng của nghệ thuật. Khi nhúng, nghệ sĩ cần kiểm soát lượng bột tempura trên nguyên liệu và đảm bảo rằng chúng được nhúng đều và mỏng. Khi chiên, kỹ thuật chiên đều và đảm bảo rằng tempura không tiếp xúc với nhau để không bị dán lại là điều quan trọng.

Tempura không chỉ đơn giản là món ăn, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật đầy tinh tế. Sự hiểu biết về khoa học và nghệ thuật trong tempura giúp bạn thấu hiểu sâu hơn về vẻ đẹp và hương vị độc đáo của món ăn này.

Những Câu Chuyện và Thú Vị Về Tempura

1. Nguyên Gốc của Từ “Tempura”: Từ “tempura” có nguồn gốc từ tiếng Bồ Đào Nha “tempero,” có nghĩa là gia vị hoặc gia vị ướp thức ăn. Ban đầu, tempura không phải là món ăn chính ở Nhật Bản mà là một loại gia vị dùng để nâng cao hương vị của thức ăn.
2. Nguyên Liệu Trước Đây: Trong quá khứ, tempura thường được làm từ các loại cá và rau cải trái mùa, những thứ dễ kiếm và phổ biến. Điều này thể hiện sự linh hoạt và sáng tạo của người làm tempura trong việc sử dụng những nguyên liệu hiện có.
3. Tempura Của Tên Trộm: Có một câu chuyện thú vị về một tên trộm Nhật Bản đầu thế kỷ 19. Ông ta được biết đến với biệt danh “Tempura Kichi” vì ông đã sử dụng món tempura như một phần của các tội ác và để che đậy mùi của cái mùi kháng cự của con mồi.
4. Tempura Tên Lửa: Trong một thí nghiệm vũ trụ của NASA vào năm 1985, tempura đã được chế biến và sử dụng trong không gian. Các nhà khoa học muốn xem xét cách tempura ảnh hưởng đến hương vị khi ở trong không gian và áp suất thấp.
5. Tempura Cho Bữa Sáng: Một phong cách ẩm thực độc đáo có tên là “tempura don” đã trở nên phổ biến ở Nhật Bản. Đó là việc ăn tempura cùng với cơm trắng vào bữa sáng, tạo ra một bữa sáng hấp dẫn và nhiều năng lượng.
6. Tempura Trong Lễ Hội: Ở một số lễ hội truyền thống Nhật Bản, người dân thường thực hiện lễ làm tempura trên bãi biển. Đây là một nghi lễ cổ xưa để tôn vinh thần biển và hy vọng có được một mùa cá tốt.